Πριν καιρό, είχα ακούσει έναν πολύ γνωστό ψυχοθεραπευτή, ο οποίος δούλευε κυρίως με εφήβους -που τώρα μου διαφεύγει το όνομά του- να συστήνει στους γονείς, πριν τον επισκεφτούν να έχουν βάλει στη ρουτίνα της εβδομάδας μια έξοδο για χυμό ή σοκολάτα με το έφηβο παιδί τους. Αν δεν βελτιωνόταν αυτό που τους απασχολούσε, τότε μόνο έλεγε να το συμβουλευτούν. Παραφράζοντας αυτό, λοιπόν, λέω σε γονείς με περισσότερα από ένα παιδιά, αν κάτι τους δυσκολεύει, πριν απευθυνθούν σε μένα, ας δοκιμάσουν να έχουν έναν αποκλειστικό χρόνο με κάθε παιδί μέσα στη βδομάδα. Ο αποκλειστικός χρόνος με το κάθε παιδί είναι πολύ σημαντικός.
Γιατί όμως είναι τόσο σημαντικός αυτός ο αποκλειστικός χρόνος με το κάθε παιδί;
Όταν το ζευγάρι μπαίνει στον κόσμο της γονεϊκότητας για πρώτη φορά αλλάζουν οι ισορροπίες. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την έλευση ενός νέου μέλους. Είναι άλλη η δυναμική των τριών και άλλη των τεσσάρων. Άλλοι οι χρόνοι, περισσότερες ανάγκες που μπορεί να χρειάζονται άμεση ανταπόκριση και μια μεγάλη εσωτερική αλλαγή των ίδιων των γονιών, που μπορεί να κουβαλά ανάμεικτα συναισθήματα. Μπορεί να αισθάνονται χαρά, πληρότητα, ευλογία και ταυτόχρονα θλίψη για τη σχέση με το πρώτο παιδί που πλέον δεν θα έχει τη μορφή που είχε μέχρι τότε, αγωνία αν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της νέας συνθήκης και ίσως και φόβο για ό,τι νέο έρχεται.
Η σχέση των αδελφών και η διαχείριση από τους γονείς είναι ένα σημαντικό θέμα με αρκετές παραμέτρους, ωστόσο στο συγκεκριμένο άρθρο, θα εστιάσουμε στη σπουδαιότητα του αποκλειστικού χρόνου.
Οι αλλαγές για το «μεγάλο» παιδί
Όπως, λοιπόν, οι γονείς βιώνουν ανάμεικτα συναισθήματα, το ίδιο είναι πάρα πολύ πιθανό να συμβαίνει και με το πρωτότοκο παιδί. Από εκεί που ήταν το κέντρο του κόσμου, ο μοναδικός αποδέκτης της αγάπης και της φροντίδας, ξαφνικά έρχεται ακόμα ένα πλάσμα που διεκδικεί κι αυτό αγάπη και φροντίδα. Και μάλιστα, ένα πλάσμα μικρό, εύθραυστο και χαριτωμένο, που μπορεί να κάνει το πρώτο παιδί να φαίνεται ξαφνικά πολύ μεγαλύτερο από όσο είναι στην πραγματικότητα.
Πώς μεταφράζεται η ζήλια; Αυτό που συχνά λέμε οι ενήλικες «ζήλεια» δεν είναι ακριβές. Αυτό που νιώθουν τα παιδιά όταν έρχεται ένα αδερφάκι είναι ανασφάλεια για το αν θα συνεχίσουν να είναι το ίδιο σημαντικά για μας όσο ήταν και πριν. Και το κάθε παιδί μπορεί να το εκφράσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπος, όπως πισωγυρίσματα σε συμπεριφορές, επιθετικότητα, φοβίες, αντίδραση. Μα ακόμα και για τα παιδιά που μπορεί να μην το εκφράσουν, καλό είναι να έχουμε τον νου μας και να δίνουμε χώρο για να μοιραστούν πώς βιώνουν αυτή την αλλαγή.
Τα οφέλη του αποκλειστικού χρόνου
Ο αποκλειστικός χρόνος έρχεται να απαντήσει σε αυτή την ανασφάλεια.
1. Να προσφέρει στο πρωτότοκο παιδί την αίσθηση του «πριν αλλάξουν όλα» και να δώσει την ευκαιρία στο δεύτερο να βιώσει αυτήν την εμπειρία της αποκλειστικότητας που εκ των πραγμάτων δεν θα βιώσει όπως βίωσε το πρώτο παιδί, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα κακό, αλλά αυτό είναι θέμα άλλου άρθρου.
2. Ο αποκλειστικός χρόνος βοηθά το παιδί να νιώσει μοναδικό, ξεχωριστό και σημαντικό και να συνδεθεί με τον γονιό του με τις βαθιές ποιότητες που έχει ανάγκη και που δυστυχώς η καθημερινότητα των δύο ή περισσότερων παιδιών και όλων των άλλων υποχρεώσεων δεν το επιτρέπει.
3. Επίσης, βοηθά και τον γονιό να απολαύσει το παιδί του, να το συναντήσει και ίσως να το γνωρίσει λίγο καλύτερα. Έτσι αυτός ο χρόνος λειτουργεί ενδυναμωτικά, όπως η καλή διατροφή που δίνει στο σώμα μας ενέργεια για να ανταπεξέλθουμε και στις όποιες προκλήσεις παρουσιάζονται.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά του αποκλειστικού χρόνου;
Κάθε οικογένεια έχει τις δικές της ανάγκες και τις δικές της μοναδικές συνθήκες. Μπορεί να είναι ένα δίωρο μέσα στη βδομάδα ή ένα 15λπετο μέσα στη μέρα. Και ξέρω πως πολλές φορές, μπορεί να φαντάζει ακατόρθωτο, μα δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ για το αν δεν μπορούμε να βρούμε ένα 15λεπτο ή έστω 10λεπτο μες στη μέρα ή 1 ή 1,5 ώρα μέσα στη βδομάδα, αν είμαστε πραγματικά ευχαριστημένοι με το ρυθμό τη ζωής μας. Ίσως να είναι αυτή η συνειδητοποίηση που χρειαζόμαστε για να δούμε, τι έχουμε πραγματικά όλοι σαν οικογένεια ανάγκη και να κάνουμε ένα βήμα πίσω, ώστε να κάνουμε επαναπροσδιορισμό προτεραιοτήτων. Ίσως να είναι προτιμότερη μια δραστηριότητα λιγότερη, αν αυτό μας προσφέρει αυτό τον πολύτιμο χρόνο μεταξύ μας.
1. Είναι πολύ βοηθητικό αυτός ο χρόνος να είναι όσο γίνεται προβλέψιμος, ειδικά τον πρώτο καιρό, ώστε το παιδί να τον περιμένει. Όπως έλεγε και η αλεπού στον Μικρό πρίγκιπα, «όταν ξέρω τι ώρα θα έρθεις εγώ ετοιμάζομαι από πριν, βάζω τα καλά μου και σε περιμένω». Αυτό κάνει και το παιδί και το ότι έχει να περιμένει του δίνει αυτή την αίσθηση της προοπτικής που το κρατά πιο ήρεμο.
2. Αυτός ο χρόνος χρειάζεται να είναι ένας χαλαρός χρόνος. Έχετε πει ποτέ στη φίλη ή στο φίλο σας: «Πάμε για ένα καφέ αλλά δεν θέλω να μιλήσουμε για παιδιά, δουλειές και προβλήματα! Θέλω μόνο χαζά να ξεχαστούμε!» Αυτό περίπου είναι το concept κι εδώ.
3. Ένας χρόνος που δεν θα τον δούμε σαν ευκαιρία να «ψαρέψουμε» το παιδί για το σχολείο, να του κάνουμε κήρυγμα για τη συμπεριφορά του όταν θυμώνει ή για να του διδάξουμε κάτι. Θα είναι ένα χρόνος για να είμαστε μαζί, με την υπαρξιακή έννοια του «μαζί», θα έλεγα.
4. Σε αυτό τον χρόνο…
- το κινητό είναι στην τσέπη και το απαντάμε μόνο αν σημάνει συναγερμός,
- το βλέμμα μας είναι στραμμένο στο παιδί και ακολουθούμε το δικό του ρυθμό,
- έχουμε περιέργεια γι’ αυτά που θέλει να πει ή να κάνει χωρίς να τα αξιολογούμε.
5. Είναι χρόνος που χωρά γέλιο, άγγιγμα και τρυφερό βλέμμα.